با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر، مرتبط با موضوع در دسترس شما خواهد بود.استاد پرویز کردوانی در گفت‌وگویی رسانه‌ای در این باره سخن گفته است که «ما چرا نمی‌توانیم از جذب توریست برای جاذبه‌های طبیعی و گردشگریِ کشورمان، درآمدزایی و ایجاد اشتغال داشته باشیم؟» مشروح این گفت‌وگو را در ادامه پیش روی شماست :
"گرند کانیون" اسم منطقه ای دیدنی و یکی از جاذبه های توریستی در آمریکاست. دره تنگ و باریکی در ایالت آریزونای آمریکا که حدود ۱۸۰۰ متر عمق و ۴۶۰ کیلومتر طول دارد. در ابعاد و مقیاس کوچکتر، برخی آثار ناشی از فرسایش زمین در ایران، شباهت هایی به این دره معروف آمریکا دارند.
کَردَوانی، در سال ۱۳۴۵ دکترای کشاورزی از آلمان گرفت و درباره تولید محصولات کشاورزی از خاک های کویری تحقیق کرده بود.
او کتاب های تالیفی از قبیل «مناطق خشک»، «جغرافیای خاک ها» و «اکولوژی (اکوسیستم های طبیعی)» دارد و در سال های ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۸ رئیس مرکز تحقیقات مناطق کویری و بیابانی ایران بوده است.
گفت و گوی "عصرایران" با دکتر پرویز کردوانی درباره علل درآمدزا بودن گرند کانیون آمریکا و درآمدزا نبودن آثار ایرانی مشابه آن را می خوانید. ■ یکی از جاهایی که در کشور آمریکا جذابیت دارد و هر سال چندین میلیون توریست به آنجا می روند درّه یا تنگه ای معروف به نام «گرند کانیون» است. چرا این دره تا این حد برای توریست ها جذابیت دارد و چه اقداماتی انجام شده که این همه توریست جذب می کند؟-رود کُلرادو طی میلیون ها سال از یک منطقه عبور کرده و دره عمیقی ایجاد کرده است. کانیون (Canyon) یعنی درّه. توریست ها که به آنجا می روند به خاطر این دره است. میلیون ها توریست ها به آنجا می روند و رستوران و هتل های زیادی در آنجا وجود دارد. صبح توریست ها به لبه دره می روند و وقتی که آفتاب به دره می خورد منظره خیلی قشنگی دارد.
توریست ها در زمان تابش آفتاب، عکس تهیه می کنند. یک عده که فرصت دارند سوار اسب و قاطر و ماشین می شوند و به سمت دره می روند تا به رودخانه می رسند. گرند کانیون در ایالت آریزونا قرار دارد.
■ این درّه یا تنگه ۴۰۰ کیلومتر طول دارد. گفته شده که در اعماق دره گرمای هوا افزایش پیدا می کند و بدون راهنما نباید وارد دره شد.-ما در فصل تابستان به آنجا رفتیم و چقدر هم باران می آمد. نفس ما را گرفت. آمریکا برای این که بتواند توریست بیشتری جذب کند آن چیزی را که جاذبه توریستی دارد روی پلاک ماشین ها درج می کنند. روی پلاک های ماشین های ایالت آریزونا کلمه آریزونا نوشته شده بود و کنار آن نوشته بود :«Grand Canyon State». یعنی ایالتی که گرند کانیون دارد.
■ لقب ایالت آریزونای آمریکا ایالت گرند کانیون است. یعنی تاکید بر این است که این دره یا تنگه شناخته شود.- جاذبه زیبایی دارد. دره دیگری در آمریکا وجود دارد به نام دره مرگ (Death Valley). در دره مرگ، گنبدهای نمکی دیده می شود. بین ایوانکی و گرمسار هم، دره هایی وجود دارد که گنبدهای نمکی دارد.
■ در سال ۱۹۰۱ یک خط راه آهن کشیده شده به قسمت های جنوبی همین دره واقع در آریزونا. این خط تاثیر گذاشته در عمل و این که جذب توریست اتفاق بیفتد؟-موقعی که من رفتم ماشینی کرایه کردم روزی ۱۰۰ دلار. ماشین می رود و هواپیما به آنجا می رود و هر ساله میلیون ها مسافر به آنجا می روند.
در شوروی و در زمان استالین برای ساخت خط آهن خیلی تلاش کردند و روستاهای زیادی صاحب راه آهن شدند. برای این که مردم رفاه داشته باشند. اما در آمریکا، راه آهن برای جذب توریست ایجاد شده است.
البته در آمریکا بلیت قطار گران است و نسبت به اتوبوس خیلی گران تر است. وقتی راه آهن باشد می تواند مسافر بیشتری ببرد. حتی اگر بخواهند می توانند ماشین خود را تا گرند کانیون با قطار ببرند.
■ شما در چه سالی از گرند کانیون بازدید کردید؟
-موقعی که صدام به کویت حمله کرد. در سال ۱۳۶۹ بود من به دبی رفته بودم که ویزا بگیرم و به آمریکا بروم. وقتی در دبی بودم دیدم همه دارند از کویت می آیند و هتل ها شلوغ شده بود. گفتند صدام حمله کرده است.
در این سفر بود که به گرند کانیون رفتم ولی بیابان های زیادی را گشته ام.
■ گرند کانیون، عمیق ترین دره نیست و در مکزیک و در ایالت آیداهو آمریکا یا چین، دره های عمیق تری وجود دارد. چرا باز گرند کانیون جذابیت بیشتری برای توریست ها دارد؟- شهرت گرند کانیون به خاطر زیبایی هایی است که رود کلرادو ایجاد کرده است. توریست ها می توانند قاطر سواری کنند و از مناطق مختلف آنجا بازدید کنند.
■ ساخت سد هووِر روی رود کلرادو در سال ۱۹۳۱ شروع شد. این سد از سال اتمام آن یعنی سال ۱۹۳۶ تا سال ۱۹۴۵ بزرگترین سازه بتُنی جهان بوده است. ساخت این سد در گرند کانیون می توانست جذابیت های گرند کانیون را افزایش بدهد و در افزایش جذب توریست تاثیر بگذارد؟-توریست ها برای بازدید از دره می روند. برای دیدن سد نمی روند.
با کلیک بر روی تصویرها، مطلبی دیگر، مرتبط با موضوع در دسترس شما خواهد بود.■ شروع ساخت سد در سال ۱۹۳۱ بوده است. در آن زمان نمی توانست جذابیت گرند کانیون را برای توریست ها افزایش بدهد؟-این سد در زمانی ساخته شده که من به دنیا آمده ام. من هم در سال ۱۹۳۱ به دنیا آمده ام که ۱۳۱۰ شمسی می شود. ساخت آن سد می توانست تاثیر بگذارد ولی بیشتر به خاطر دیدن آن درّه به آنجا سفر می کنند. به خاطر فرسایش خاکی که اتفاق افتاده است گرند کانیون، مناظر بسیار زیبایی دارد.
■ یک پل شیشه ای در لبه گرند کانیون نصب کرده اند که زیر آن فضای خالی است و لبه جلویی آن ۲۰ متر از لبه دره فاصله دارد. بلیت ورودی آن هم ۲۵ دلار است. چیزی در مورد این پل شیشه ای شنیده اند؟- من یک هفته در گرند کانیون بودم. من این پل را ندیده ام.
■ این پل شیشه ای بزرگ در سال ۲۰۰۷ به بهره برداری رسید. شما حدودا ۳۰ سال پیش فقط یک بار به گرند کانیون رفته اید؟-من وقتی در سال ۱۹۶۱ یعنی سال ۱۳۴۰ شمسی که مهندس شدم به ۹ ایالت آمریکا رفتم. البته با سفرهای دیگری که بعدا داشتم در مجموع به ۱۶ ایالت آمریکا سفر کرده ام. آمریکا بیابان هایی دارد که کاکتوس های بزرگی دارد. در سفر اول دانشجو بودم و ما را به ایالت ماساچوست، بردند و از آنجا به نیویورک، پنسیلوانیا و واشنگتن بردند. در سفر وسطی به گرند کانیون رفتم.
■ اگر بخواهیم مقایسه کنیم جاهایی در ایران هست که فرسایش خاک و زمین اتفاق افتاده است. از مناطقی که در ایران وجود دارد و مثل گرند کانیون است به طور مشخص می توان به ریجاب استان کرمانشاه یا دره شیرز در استان لرستان اشاره کرد. یا تنگه واشی در استان تهران و تنگه هایقر در استان فارس.-تنگه واشی اصلا شبیه گرند کانیون نیست. تنگه واشی با گرند کانیون اصلا قابل مقایسه نیست. عمق گرند کانیون با تنگه واشی خیلی فرق دارد. تنگه واشی که نام دیگرش ساواشی است چیزی نیست.
■ تنگه هایی که در ایران وجود دارد به راحتی می شود به کف آنها دسترسی پیدا کرد و به ته تنگه رفت و پایین رفتن راحت تر است.-هیچکدام از اینها، به وسعت گرند کانیون نیستند. در استان سمنان هم دره ای وجود دارد که به آن دره سیاه می گویند. آب، در نزدیکی کویر مرکزی زمین را شسته و دره عمیقی ایجاد کرده است. اما این دره با گرند کانیون فرق می کند.
در گرند کانیون، رود کلرادو جریان دارد. وقتی از لبه گرند کانیون به ته آن نگاه می کنیم رود کلرادو مثل یک نخ آبی در آن پایین دارد می رود. هیچ کجای دنیا مثل گرند کانیون نیست.
■ چرا اعتقاد ندارید که دره شیرز در استان لرستان یا تنگه هایقر در استان فارس، به گرند کانیون شباهت دارند؟-گرند کانیون ۲ کیلومتر عمق دارد. گرند کانیون با اینها فرق دارد. اگر کسی بخواهد با قاطر برود حداقل یک ساعت طول می کشد تا به کف دره برسد.
البته ایران از لحاظ جاذبه گردشگری و توریستی، بعد از آمریکا قرار دارد. مقامات گردشگری کشورمان می گویند ما در رتبه دهم هستیم ولی این طور نیست. من بارها گفته ام که بگویند دوم. برای این که من به کشورهای مختلف رفته و بازدید کرده ام.
بعد از آمریکا از لحاظ جاذبه گردشگری، ایران است و نه آلمان، نه انگلیس، نه فرانسه و نه هند. این کشورها، جاذبه های بیشتری نسبت به ایران ندارند. آلاسکا یکی از ایالت های آمریکا است و در شمال غربی کشور کانادا قرار دارد. در فصل زمستان دمای هوا در آلاسکا ۸۰ درجه زیر صفر است ولی همان موقع در ایالت فلوریدا می توان شنا کرد و دمای هوا ۲۰ درجه بالای صفر است.
ما هم جاهایی مثل دماوند و الوند داریم که دمای هوا در روزهای ماه اسفند به منفی ۲۰ درجه می رسد و از آن طرف چابهار را داریم.
با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر، مرتبط با موضوع در دسترس شما خواهد بود.■ شما از دره شیرز استان لرستان یا تنگه هایقر استان فارس یا ریجاب استان کرمانشاه بازدید کرده اید؟-هیچکدام از اینها عمق زیادی ندارند.
■ گرند کانیون ۴۴۶ کیلومتر طول دارد و ۱۸۰۰ متر عمق دارد. تنگه های ایران به آن اندازه طول ندارند یا ممکن است به آن اندازه عمیق نباشند. دره شیرز یا تنگه هایقر یا ریجاب، آن مقدار درازا را ندارند ولی همان فرسایش خاک اتفاق افتاده است.-بله. زمین شسته شده و طی میلیون ها سال فرسایش ایجاد شده. به همین دلیل دره درست شده.
■ گرند کانیون در سال ۱۹۱۹ در فهرست پارک های ملی آمریکا قرار گرفته است. یعنی حدود ۱۰۰ سال قبل. در مورد ایران، همین جاذبه های طبیعی که شباهت هایی به گرند کانیون دارند...-ما دره هایی داریم که جاهایی دارند مثل کله مرغابی است. تعداد اینها زیاد است.
■ در کشور ما همین تنگه ها و دره هایی که وجود دارد و یک مقدار به همان دره آمریکا شباهت دارند چرا در سطح دنیا یا حتی در سطح کشور خودمان به طور کامل شناخته شده نیستند که جذب توریست و گردشگر شود؟-یکی از دانشجویان من، سال گذشته کتابی راجع به جاذبه های گردشگری ایران منتشر کرد. ظرف مدت کوتاهی این کتاب به چاپ دوم و سوم رسیده است. کتاب قشنگی است ولی خیلی غلط دارد.
■ برای مثال تخت جمشید شناخته شده است ولی ریجاب یا دره شیرز در استان کرمانشاه و استان لرستان شناخته شده نیستند.-گنجنامه همدان هم شناخته شده نیست. در دنیا بی نظیر است. اگر دست آلمانی ها بود چه کار می کردند. چه کسی مقصر است؟ به نظر من، همین سازمان میراث فرهنگی و گردشگری. چون پول ها را صرف پژوهش می کنند.
هر استانی باید جاذبه های گردشگری را معرفی کند و درباره آنها کتاب بنویسند. کتابی راجع به گرمسار ما نوشته اند که همه چیز در آن وجود دارد و من مقدمه این کتاب را نوشتم. از حیات وحش گفته تا شکل زمین، کویر، تپه های ماسه ای، نمک و رودخانه.
■ تبلیغ با کتاب کفایت می کند؟- اگر بخواهند در سطح جهانی تبلیغ کنند باید از طریق دی وی دی(DVD) و امثال آن باشد. البته کتاب خیلی مهم است. برای مثال اگر فردی می خواهد در ایام عید نوروز از تهران به یزد برود باید کتابی راجع به یزد باشد که قبل از سفر، این کتاب را مطالعه کند. از قبل تصمیم می گیرد که وقتی به یزد رفت از چه جاهایی بازدید کند.
الان می روند آبشار مارگون در استان فارس را می بینند. برای مثال با سه اتوبوس به آنجا توریست می برند و وقتی آبشار را دیدند بعد می گویند خُب آبشار را دیدیم بلند شوید که برویم. یک مقدار بیسکویت هم با خودشان می برند و می خورند و برمی گردند.
در حالی که روستای آرگون در آنجا قرار دارد. باید به آن روستا توجه کنند و توریست ها در روستا بخوابند. غذا و سوغات همان محل هم به آنها بدهند. اما اصلا این کارها انجام نمی شود.
سه تا از دانشجویان ما در رشته مورفولوژی (ریخت شناسی زمین) درس خوانده اند. شغلی گیرشان نیامد ولی رفتند و در لرستان یک خانه قدیمی را بازسازی کرده اند و توریست جذب می کنند. غذای محلی به توریست ها می دهند. سوغات آنجا را هم می فروشند. از این طریق درآمد کسب می کنند. درآمدشان از کارمند دولت هم بیش تر است.
در همه جا باید این کارها انجام شود ولی متاسفانه انجام نمی شود. می گویند ما می خواهیم در افق ۱۴۰۴ شمسی ۲۵ میلیارد دلار درآمد از محل توریسم داشته باشیم. در حالی که وقتی مقامات سیاسی کشورهای دیگر به ایران می آیند آنها را با هواپیما به اصفهان می برند و قالیچه ای هم می خرند و به آنها می دهند. با این کارها نمی توان درآمد زیادی از این محل کسب کرد.
با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر، مرتبط با موضوع در دسترس شما خواهد بود.■ تنگه واشی در استان تهران قرار دارد ...-تنگه واشی حدود ۲۰ کیلومتر از تهران فاصله دارد. توریست به کجا برود. باید کفشش را در بیاورد و پابرهنه در آب برود. چیزی هم ندارد. نه یک رستوران دارد و نه یک هتل دارد. خیلی هم جالب است.
با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر، مرتبط با موضوع در دسترس شما خواهد بود.■ این تنگه ها و دره هایی که در نزدیکی تهران یا کرمانشاه و شیراز وجود دارند و این شهرها فرودگاه های بین المللی دارند، آیا می شود اقداماتی انجام داد که جذب توریست اتفاق بیفتد؟-ما فرض کنیم که توریست ها به تهران بیایند یا به شیراز بروند. وقتی می خواهند بروند چیز جالبی ببینند، اگر روستایی یا شهری در کنار آن اثر وجود دارد در آنجا باید هتل تاسیس شده باشد و توریست ها مثلا سه روز در آنجا بمانند.
اما الان به این صورت است که امروز می گویند به شمال کشور برویم و فردا به غرب کشور برویم. در اروپا به این صورت رفتار نمی کنند. برای مثال توریست ها را از شیراز به گرمسار ما می برند. البته جاذبه های توریستی زیادی دارد.
اما باید کاری کرد که توریست ها، چند روز در گرمسار بمانند. یک روز از دره نمک بازدید کنند و در روزهای دیگر به جاهای دیگر گرمسار بروند. در عمل این طور نیست. صبح از تهران به گرمسار می روند و غروب برمی گردند.
از یکی از همین شرکت هایی که توریست ها را به مناطق بیابانی ایران می برد، تلفنی با من صحبت کردند و گفتند ۱۶۰ توریست آمده اند. من گفتم در شأن من نیست که این کار را انجام بدهم؛ اما گفتند اینها از کشورهایی مثل هلند هستند و در سطح بالا آمده اند آقای بابایی که فیلمبردار ایرانی مقیم خارج است او هم آمده و می خواهد فیلم تهیه کند. گفتند ما می خواهیم اینها را با قطار به کرمان بفرستیم و از کرمان با اتوبوس به شهداد می بریم.
به من گفتند برای شما بلیت می گیریم که به کرمان بیایید. ما به آنجا رفتیم. در آن زمان سه روز مدرسه ها تعطیل بودند. یک مدرسه دخترانه را کرایه کرده بودند که توریست ها در آنجا اقامت کنند. اتاق سرایدار را به من داده بودند ولی دیدم آن اتاق موش دارد. آن توریست ها در مدرسه نماندند و دو شب در بیابان خوابیدند. چون گفتند ما نمی توانیم در آن مدرسه بخوابیم.
بعد هم مخالفت هایی علیه حضور توریست ها اتفاق افتاد. به یک روستا هم رفتیم. بعد هم راجع به امنیت آنجا چیزهایی به ما گفتند و ما توریست ها را سریعا سوار اتوبوس کردیم و برگشتیم. قاچاقچی ها در آنجا هستند.
به هر حال من اعتقاد دارم از لحاظ جاذبه های گردشگری، ما بعد از آمریکا قرار داریم.
■ در سال ۲۰۱۶ ایران کمتر از ۵ میلیون توریست جذب کرده و فرانسه ۸۲ میلیون و آمریکا ۷۵ میلیون توریست جذب کرده اند. -بخشی از درآمد آنها مربوط به ساعت های شب است. در کشور ما در ساعات شبانه درآمد نداریم. در مناطق بیابانی و کویری باید ساختمان بسازند که ایوان داشته باشد. توریست ها بتوانند شب ها به آن ایوان بروند و نسیم خنک به آنها بخورد. تا صبح از آنها پذیرایی کنند و میوه بگذارند.
در گرند کانیون، تا صبح در کافه ها و رستوران ها هستند و بیدارند. اما در ایران توریست ها نمی توانند در جنگل ها و دریا تا صبح گردش کنند و بیدار بمانند.
■ در محدوده همان پل شیشه ای گرند کانیون که حدود ۱۰ سال از بهره برداری آن می گذرد و در دل بیابان است هم سینما ساخته اند و هم رستوران و سالن تئاتر. -یک چیز دیگر بگویم. در تهران توریست ها را برای دیدن موزه می برند. توریست ها از موزه بازدید می کنند و بعد آنها را برمی گردانند. در صورتی که باید خدماتی در محدوده همان موزه ارائه شود و مثلا شیرینی فروشی باشد که توریست ها شیرینی بخورند و پول بدهند.
■ پس شما اعتقاد دارید باید اقداماتی انجام داد که توریستی که به ایران می آید پول زیادی خرج کند؟-بله. ایرانی ها هم باید خرج کنند. ما در گرمسار منطقه ای داریم که تونل نمک است. خیلی جالب است. اما خوراکی خاصی در آنجا فروخته نمی شود. همچنین در استان سمنان دره ای وجود دارد و حَبله رود در آنجا جریان دارد. اما گردشگران حداکثر با خودشان آب یا خوراکی می برند.
بهترین انجیر ایران در محدوده همان روستایی که رودخانه جریان دارد به عمل می آید. چند روز قبل، جشن برداشت انجیر در آرادان استان سمنان برگزار شد. کشاورزان را مجبور کردند که سبد سبد انجیر چیدند و آوردند و بعد گفتند انجیرها را به این و آن کادو بدهید. تمام شد و رفت. بحث این نبود که کاری کنند انجیر کشاورزان را بخرند.
■ به نظرتان ایران پتانسیل این را دارد که درآمد زیادی از محل توریسم داشته باشد؟-بله یک جای دیدنی دیگر روستای مصر است در استان اصفهان. اما در کشور ما بلد نیستند کار کنند. اگر در یک رستوران بگویی بشقاب کثیف است فوری با لباس خودشان آن بشقاب را پاک می کنند. الان در برخی روستاها هتل های سنتی درست کرده اند ولی توالت آنها کثیف است. ساختمان آن قدیمی و روستایی است ولی باید توالت فرنگی در آنجا نصب کنند. در منطقه خور استان اصفهان، هتل کویری سه طبقه ای ساخته اند ولی درآمد ندارد.
من هر هفته حداقل به یک استان کشورمان می روم. در اسفندماه پارسال به ۵ استان رفتم. به هر استانی که می روم می گویم استان شما استثنا است. بعضی ها می گویند آقای دکتر شما چندی قبل که در کرمانشاه هم بودی گفتی استثنا است و اینجا هم می گویی استثنا است.
من می گویم شما چیزی را دارید که آنها ندارند. ایران باید بیابان می شد ولی دو اتفاق افتاده است که بیابان نشد. یکی چین خورده شده و کوهستانی شده و یکی هم این که دو تا دریا در شمال و جنوب ایران وجود دارد.
گرمسار ما که در استان سمنان است استثنا است. در همین استان، سُرخه هم استثنا است و فرق دارد. مهدی شهر یا سنگسر هم استثنا است.
من ۸۶ سال دارم و تمام دنیا را گشته ام. فقط به آمریکای جنوبی نرفته ام ولی اطلاعات من درباره آمریکای جنوبی نسبت به جاهای دیگر بیش تر است. چون اهل مطالعه هستم. اعتقاد دارم که تهران یک پایتخت استثنایی در جهان است.
در ۴۰ کیلومتری تهران کویر وجود دارد. در ۳۰ کیلومتری آن می توان اسکی کرد. خیلی جالب است. حالا بگذریم از آثار باستانی و تاریخی آن. همه اینها جاذبه های گردشگری است.
با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر، مرتبط با موضوع در دسترس شما خواهد بود.برگرفته از :
عصرایران
